KOSTA RİKA
Açık camlardan gelen tertemiz çiçek kokusu…
Bahçeden gelen muhteşem kuş sesleri…
Yağmur sezonuna geçmek üzere olan Kosta Rika’nın öğleye
kadar süren guneşli, sıcak saatleri…
Kim bu konuk sanatçımız diye soruyorum, sesi o kadar güzel
ki sabahlarımız daha aydınlık onunla. “Kendisi “el yiguirro”, ülkemizin ulusal
sanatçısı” diye yanıtlıyorlar.
Ulusal sanatçımız derken ciddiler, çünkü kendisi 3 Ocak
1977’de ülkenin ulusal kuşu seçilmiş! (El Yigüirro – Ave Nacional de Costa
Rica)
 |
| el yiguirro |
El yigüirro ( bilimsel adıyla Turdus Grayi, clay-colored thrush) dışarıdan
bakıldığında, ülkede görebileceğiniz diğer kuşlara nazaran özelliksiz bir
görünüme sahip. Bu nedenle, çoğunlukla turistlerin şu şaşkın sorusuna maruz
kalıyor: “Neden bu kadar rengarenk, degişik kuş türünüz varken, bu kahverengi
kuşu seçtiniz?”
Yanıt basit: Por el
canto!
Çünkü doğayla mükemmel bir ahenk içinde şarkı söylüyor.
Çünkü güzel sesiyle, tüm canlılara hayat, yaşama sevinci, mutluluk veriyor.
Peki siz, dünya üzerinde bu kadar adam/kadın varken, neden
onu seçtiniz? Sizce de diğerlerinin yanında biraz özelliksiz görünmüyor mu?
Hayır görünmüyor; kalbinizde hepsinin açıklaması var. Sesiyle size aynı
mutluluğu veriyor, gülüşüyle sonsuz yaşama sevinci ya da rüzgarıyla neşe. Böyle
bir soruyu soran kesinlikle sizi anlamıyordur, değil mi! Doğru; nasıl
görebilirler ki Leyla’yı Mecnun’un gözlerinden! İşte Kosta Rikalılar, el yiguirroya Mecnun’un gözleriyle bakıyor.
O, Kosta Rikalılarin şarkılarında, şiirlerinde, folklorunda, edebiyatında… Ama
insanoğlu, kolay bulur ve hatta sever yer yer yargılamayı! Yerleşik tanımlarının
popüler olduğu ve kabul gördüğü dünyalarında neden el yiguirro? Neyse ki kuşun
gerçekten umurunda değil; 2. anlaşmada1 olduğu üzere “ Hiçbir şeyi
kişisel algılamıyor”. Biliyor bunu soranların, ona, hergün şarkılar söylediği
Kosta Rikalıların ve üzerine konduğu çiçeklerin, ağaçların içinden
bakmadıklarını. Ve diyor ki “ Hayır, söylediklerinizin
hiçbirini kişisel algılamıyorum. Sizin bakış açınız, sizin dünyanızı yansıtır.
Siz kendinizle ugraşırsınız, benimle değil. İnanç sisteminiz dogrultusunda
oluşturduğunuz fikirleriniz, daima kendinizle ilgilidir, benimle değil.” 2
Guatemala, bu soruları önceden duymuş olacak ki 18 Kasım
1871’de El quetzal’ı ulusal kuşu seçmiş.
 |
| el quetzal |
 |
| Quetzalcoatl |
 |
| Quetzalcoatl |
Aztek ve Mayalar (Amerika yerlileri için Pre-Columbians yani
Kolomb’dan öncekiler tanımlaması da kullanılıyor.) el quetzal’ı hava tanrısı (god of the air) olarak tanımlamışlar ve
iyiliğin, ışığın sembolü olarak görmüşler. Ayrıca yeşil uzun tüyleri, baharda
bitkilerin büyümesinin de sembolüymüş. Bazı yerliler, Quetzcoatl ile aralarındakı
bağı göstermek amacıyla bu kuşun tüylerini kafalarına takarlarmış. Fakat Amerika
yerlilerinin (Kolomb’un kıtaya teşrifinden önce) doğayla nasıl uyum içinde
yaşadıkları bilinir. Bu nedenle kuş tüyü için kuşu öldürmediklerini eklemek
saygısızlık olabilir. Kuşu yakalayıp, tüylerinden biraz alır ve bırakırlar.
Kuşu öldürmek, cinayet sayılır!
El yiguirro, yağmurların gelişinin de habercisidir. Nisan
ortalarında yavaş yavaş geçilen ve Mayıs ayında artık kendini belli eden yağmur
sezonunu, (Kosta Rika’nın kışı!) anons eder. Sabah eğer hava çok sıcaksa ve el
yiguirro şarkılarına başlamışsa, öğleden sonra mutlaka yağmur yağar!
El colibri kelimesini
de ilk kez bir Kosta Rikalıdan duydum ben. Ingilizce karşılığı “hummingbird” ve
Rusça’da da çok sevdiğim ptichka (птичка) kelimesine karşılık geldiğini sanıyorum.
Bu çok küçük kuş, diğer kuşlardan farklı uçma yeteneklerine sahip. Bazı böcek
türlerinden bile küçük olan ve geriye doğru uçabilen bu kuşların kanatlarının
aerodinamik yapısı üzerine yapılan araştırmalar var:
(http://news.vanderbilt.edu/2014/11/how-the-hummingbird-achieves-its-aerobatic-feats/)
 |
| el colibri |
Ulusal kuşlarımıza
dönersek; Guatemala yerlilerinin el quetzal ile iletişimleri ve Kosta
Rikalıların, el yiguirro ile iletişimlerini irdelemeye beni yönelten, profesörün
kuşlarla iletişimi olmuş olabilir. Siz hiç kuşlarla konuşabilen birini
tanıdınız mı? Ben gerçekten kuşlarla aynı dili konuşan, onlara soru soran, cevap
alan, cevap veren birini tanıdım! Kosta Rika’da ulusal parkların girişlerinde, “Lütfen
kuş seslerini taklit etmeyin, bu onları sinirlendiriyor.” yaziyordu. Oysa o, el
yiguirro dahil, ülkenin bütün
kuşlarıyla kendi dilleri ve seslerinden konuşabiliyordu. Yani bu bir kuş sesi
takliti değildi! Selamlaşıyordu, öpüyordu onları…
Kuşları insanlar gibi seven, kuşlarla konuşabilen, hatta
insanlari da kuş gibi seven kişilerin kalbinde kötülük olamaz dedim kendi
kendime…
1. Dört Anlaşma – Toltek Bilgelik Kitabı’nda (yazarı Don Miguel Ruiz)
anlatılan ve yaşamımızı yöneten hoşnut olmadığımız anlaşmaları değiştirme
yolundaki 2. anlasma özetle “ Hiçbir şeyi kişisel algılama“ der. Çünkü kişilerin
söyledikleri, kendi algıları, hayatla olan kendi anlaşmaları ve kendi bakış
açılarını yansıtır.
2. Dört Anlaşma – Toltek Bilgelik Kitabı; Don Miguel Ruiz; Kuraldışı
Yayıncılık 6. baskı, sayfa 59
3. Dört Anlaşma – Toltek Bilgelik Kitabı; Don Miguel Ruiz; Kuraldışı
Yayıncılık 6. baskı, çevirmen Nil Gün’ün notu, sayfa 6
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder